Yorgunluk

Halsizlik ve yorgunluk sübjektif olarak enerji azlığı, tükenme hissi ve güçsüzlük şeklinde tarif edilebilen özgül olmayan yakınmalardır. İsteksiz bir ruh hali ve sürekli bitkin ve halsiz hissetme ve hiç yataktan çıkmak istememek yorgunluğun belirtileridir. Maalesef bu saydığımız belirtiler çok sıklıkla günlük hayatımızı etkilemekte ve hepimizin zaman zaman başına gelmektedir. Ancak bu halin sürekli bir şekilde tekrarlaması ve devam etmesi kronik bir yorgunluğu düşündürür.

Kronik yorgunluk günlük çok çalışma ve rutin dışı insanın üstüne eklenen fazla iş yoğunluğu nedeniyle olmayıp uzun sürdüğünde buna neden olan çeşitli hastalıklar, bazı vitamin eksiklikleri ve hormonlardan kaynaklanan problemler olabilir.

Yorgunluğun en sık görülen nedenleri:

1) Bazı viral enfeksiyonlar uzun süren yorgunluk nedeni olabilir. Vücut bir enfeksiyon ajanı ile mücadele ederken normalden fazla enerji harcayacağı gibi, enfeksiyon seyri sırasındaki katabolik süreç de bu yorgunluğa katkıda bulunur. Şuanda içinde bulunduğumuz pandemi ve Covid 19 enfeksiyonu hem oldukça katabolik bir süreç oluşturmakta hem de uzun süren yorgunluğa neden olmaktadır. Hatta bazı hastalığa yakalanmış bireylerde bu yorgunluk aylar boyunca devam etmektedir.

2) Yeterli uyuyamama ve düzensiz uyku da çok belirgin gün içinde devam eden yorgunluğa neden olabilir. Gece yeterli ve etkin şekilde uyumayan bireyler gün içerisinde yorgun olur ve hatta gün içinde zaman zaman uyuklama halleri yaşayabilirler. Gece uykusunun deliksiz olması ve günde en az 7 saat uyuma kronik yorgunluğu azaltabilir. Gece boyunca nefesin sık sık durmasıyla uyanma şeklinde ortaya çıkan uyku apnesi probleminde 8 saat uyusanız bile uykunuzu yeterince alamadığınız için yorgunluk problemi yaşayabilirsiniz. Uyku apnesi daha çok kilo problemi olan obez bireylerde görülür.

3) Yanlış beslenme ve gıda intoleransı da yorgunluk nedenlerinden biridir. Dengeli beslenme kan şekeri düzeylerini normal sınırlarda tutarak halsiz ve yorgun hissetmemizi önler. Günlük alınması gereken karbonhidrat, protein ve yağ dengeli bir şekilde tüketilmelidir. Gıda intoleransı olan kişilerde mide barsak sisteminde oluşan rahatsızlık gün boyu devam eden yorgunluk nedenlerinden biridir.

4) Bazı vitamin eksiklikleri de yorgunluk nedeni olabilir. D vitamini, B12 vitamini eksikleri yorgunluk nedeni olabilir. Ayrıca kansızlığa neden olan demir eksikliği de halsizlik ve yorgunluğa neden olabilir.

5) Hormonal nedenlerde diyabet hastalığı kan şekeri oynamaları nedeniyle yorgunluk nedeni olabilir. Tiroid hastalıklarında hipo ve hipertiroidi, adrenal bez hastalıklarından kortizol yetersizliği ve fazlalığı da gene yorgunluğa neden olabilir.

6) Kronik hastalıklardan; kronik kalp yetmezliği, kronik böbrek yetmezliği, kronik nörolojik hastalıklar, bazı kanserler de yorgunluk nedenidir.

7) Depresyon yorgunluğun ana psikiyatrik nedenlerinden biri olmakla beraber anksiyete, posttravmatik stres bozukluğu, bipolar bozukluk gibi pek çok psikiyatrik hastalık da kronik yorgunluk nedeni olabilir.

8) Fibromiyalji: Yorgunluk, uyku, hafıza ve ruh hali sorunlarının eşlik ettiği yaygın kas-iskelet ağrısı ile karakterize bir hastalıktır. Belirtiler bazen fiziksel travma, cerrahi, enfeksiyon veya önemli psikolojik stresten sonra başlar.

9) Son olarak madde bağımlılığı ve aşırı alkol kullanımı da yorgunluk nedeni olabilir.

Adrenaller böbrek üstü bezleridir. Vücut için çok büyük önem taşırlar. Başlıca görevleri yağ ve proteinlerin yakılmasını sağlamak, şekeri düzenlemek, kan basıncını düzenlemek, strese karşı tepki göstermektir. Adrenal yorgunluk, yüksek stres seviyelerinin hafif adrenal yetmezliğe neden olduğu tabloya verilen isimdir. Adrenal yetmezliğe bağlı oluşan belirtiler yorgunluk, zayıflık, baş dönmesi, iştah kaybı, açıklanamayan kilo kaybı, düşük kan basıncı, vücut tüylerinde dökülmedir.

Adrenal bez kaynaklı yorgunluk belirtileri ise, yorgunluk, uyumada zorluk, uyanmada zorlanma, şekerli şeyler yeme isteği, tuzlu şeyler yeme isteği, motivasyon kaybı ve bilinç bozulmasıdır. Bu belirtiler varsa hekime başvurulmalıdır. Altta yatan neden(ler)i tespit için yapılacak testlerden sonra uygun tedavi başlanır.

Adrenal yorgunluk tanısı alanların proteinli gıdaları ve tahılları tüketmeyi arttırması; bol sebze ve meyve tüketmesi önerilir. Şeker tüketimi azaltılmalı, işlenmiş gıdalar, aşırı kafein ve kızarmış yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Stresi azaltmak için yapılan yoga, meditasyon, derin nefes egzersizleri yararlıdır. Elektronik cihazların kullanım sürelerini kısıtlamak ve hekim tavsiyesine göre vitamin kullanmak yardımcı önlemler ve tedavilerdir.

Kronik yorgunluk için neler yapılabilir?

Bol sıvı almak, sağlıklı beslenmek, fazla kilolardan kurtulmak, fazla karbonhidrat tüketmemek, düzenli hareket etmek, yeterli ve düzenli uyku, bilinen stres faktörlerinden kaçınma, aşırı çalışma ve aşırı sosyal hayattan kaçınma, alkol, tütün ve uyuşturucudan kaçınma, yoga ve meditasyon gibi rahatlatıcı aktiviteler yapma, hobi edinmedir.