Aşırı Tüylenme
Prof. Dr. Ela TemeloÄŸlu Keskin
Aşırı Tüylenme Nedir?
Aşırı tüylenme, tıbbi terimle "hirsutizm", kadınların vücutlarının erkeklerde tipik olarak görülen kıllanma desenine benzer bir ÅŸekilde aşırı kıllanması durumudur. Hirsutizm, genellikle yüz, göÄŸüs, sırt, karın ve bacaklar gibi bölgelerde meydana gelir. Normalde kadınlarda ince, açık renkli ve yumuÅŸak olan tüylerin, kalın, koyu renkli ve sert bir hale dönüÅŸmesi ile karakterizedir. Hirsutizm, genellikle hormonal dengesizliklerden kaynaklanır ve tedavi edilmediÄŸinde bireylerde psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir. Aşırı tüylenme yapısal veya ailevi olabilir. Ancak aşırı tüylenmenin nedenleri arasında böbrek üstü bezinden kaynaklanan hormon dengesizlikleri, yada over (yumurtalık) veya testislerden aşırı hormon salınımı gibi ciddi nedenler bulunabilir.
​
​Hirsutizm hastalığının belirtileri; kiÅŸinin alışılmış olaÄŸan vücut tüylerinin dışında erkeksi bölgelerde kalın kaba kılların fark edilmesi ÅŸeklindedir. Derimizde ayva tüyü olarak bilinen ince, açık renkli ve deriye yatık ÅŸekilde bulunan kıllara vellüs tüyleri denilmektedir.
Aşırı Tüylenmenin Nedenleri
Hirsutizm, hormonal dengesizliklerden kaynaklanabileceÄŸi gibi, genetik ve çevresel faktörlerden de etkilenebilir. AÅŸağıdaki faktörler aşırı tüylenmenin baÅŸlıca nedenleridir:
​
Hormonal Dengesizlikler:
Androjen Hormonları: Hirsutizm, genellikle yüksek düzeyde androjen (erkek hormonu) bulunmasından kaynaklanır. Testosteron gibi androjenlerin artışı, vücutta kıllanmayı artırabilir.
Polikistik Over Sendromu (PCOS): PCOS, kadınlarda yaygın bir hormonal bozukluktur ve hirsutizme neden olan en yaygın durumlardan biridir. Yüksek insülin seviyeleri ve hormonal dengesizlikler, aşırı kıllanmayı tetikleyebilir.
Adrenal Bozukluklar: Adrenal bezlerden fazla hormon üretimi (örneÄŸin, adrenal virilizm) hirsutizme yol açabilir.
​
Genetik Faktörler:
Aile öyküsü, hirsutizm geliÅŸiminde önemli bir rol oynayabilir. Bazı etnik gruplarda (örneÄŸin, Akdeniz, Orta DoÄŸu kökenli kadınlar) hirsutizm görülme sıklığı daha fazladır.
​
Ä°laç Kullanımı:
Bazı ilaçlar, aşırı tüylenmeye neden olabilir. Özellikle anabolik steroidler, hormon tedavileri ve bazı psikiyatrik ilaçlar hirsutizmi artırabilir.
​
Obezite:
Obezite, insülin direncine ve hormonal dengesizliklere yol açarak hirsutizmi artırabilir. YaÄŸ dokusunun fazla olması, androjen seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.
​
Diğer Tıbbi Durumlar:
Hirsutizme neden olabilecek diÄŸer durumlar arasında Cushing sendromu, tiroid hastalıkları ve hipofiz tümörleri sayılabilir.
​
Aşırı Tüylenmenin Belirtileri
Aşırı tüylenme, genellikle aÅŸağıdaki belirtilerle kendini gösterir:
​
Yüzde Kıllanma: Çene, üst dudak, yanaklar ve alın bölgelerinde kalın ve koyu kılların çıkması.
Vücutta Kıllanma: GöÄŸüs, sırt, karın ve bacaklarda yoÄŸun kıllanma.
Saç Dökülmesi: Androjen düzeylerinin yüksek olması, saçların incelmesine ve dökülmesine neden olabilir (androjenetik alopecia).
Akne: Ciltte yaÄŸ bezlerinin aşırı çalışması, sivilce ve akne oluÅŸumuna yol açabilir.
Adet Düzensizlikleri: Hirsutizm genellikle hormonal bozukluklarla iliÅŸkilidir ve adet döngüsündeki düzensizlikler de gözlemlenebilir.
​
Aşırı Tüylenmenin TeÅŸhisi
Hirsutizm teÅŸhisi, genellikle aÅŸağıdaki yöntemlerle konulur:
​
Tıbbi GeçmiÅŸ ve Fiziksel Muayene: Doktor, hastanın tıbbi geçmiÅŸini alır ve fiziksel muayene yapar. Aşırı kıllanma bölgeleri ve diÄŸer belirtiler deÄŸerlendirilir.
Hormonal Testler: Kan testleri ile testosteron, DHEA-S (dehidroepiandrosteron sülfat) ve diÄŸer hormon düzeyleri ölçülür. Anormal düzeyler, hormonal dengesizliklerin belirlenmesine yardımcı olur.
Ultrason: Polikistik over sendromu ÅŸüphesi varsa, yumurtalıkların ultrason ile görüntülenmesi gerekebilir.
DiÄŸer Testler: Gerekli görüldüÄŸünde, tiroid fonksiyon testleri ve adrenal bezleri deÄŸerlendiren testler yapılabilir.
​
Aşırı Tüylenmenin Tedavisi
Hirsutizm tedavisi, temel nedenlere baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸir. Tedavi yöntemleri ÅŸunları içerebilir:
​
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
Diyet ve Egzersiz: SaÄŸlıklı beslenme ve düzenli fiziksel aktivite, hormon dengesizliÄŸini azaltmaya yardımcı olabilir. Kilo kaybı, insülin düzeylerini etkileyebilir ve kıllanmayı azaltabilir.
​
Ä°laç Tedavisi:
Hormonal Kontraseptifler: DoÄŸum kontrol hapları, hormonal dengeyi saÄŸlamak ve aşırı kıllanmayı azaltmak için kullanılabilir. Bu ilaçlar, östrojen ve progesteron içerdikleri için androjen seviyelerini düÅŸürebilir.
Anti-Androjen Ä°laçlar: Spironolakton gibi ilaçlar, androjen etkilerini bloke ederek aşırı kıllanmayı azaltabilir.
Metformin: Ä°nsülin direnci olan PCOS’lu kadınlarda insülin seviyelerini dengelemek için kullanılabilir.
​
Topikal Tedaviler:
Eflornitin Kremi: Yüzdeki tüylenmeyi azaltmak için kullanılabilen bir kremdir. Hızlı bir etki göstermese de düzenli kullanımla etkili olabilir.
​
Fiziksel Yöntemler:
Tüy Alma Yöntemleri: Lazer epilasyon, elektroliz, aÄŸda, tıraÅŸ ve ip ile tüy alma gibi yöntemler, aşırı kıllanmanın görünümünü azaltmada yardımcı olabilir. Lazer epilasyon, kalıcı sonuçlar saÄŸlama potansiyeline sahiptir.
Dermatolojik Tedavi: Cilt doktoru, aşırı tüylenmenin tedavisinde özel yöntemler ve tedavi protokolleri önerebilir.
​
Aşırı Tüylenmenin Önlenmesi
Hirsutizm, genetik bir durum olabileceÄŸi için tam olarak önlenemeyebilir, ancak saÄŸlıklı bir yaÅŸam tarzı benimsemek, hormonal dengesizlikleri azaltabilir. AÅŸağıdaki önlemler, hirsutizm riskini azaltmada yardımcı olabilir:
​
SaÄŸlıklı Beslenme: Dengeli ve besleyici bir diyet, kilo kontrolüne yardımcı olur ve hormonal dengeyi destekler.
Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta ÅŸiddetli fiziksel aktivite yapmak, insülin duyarlılığını artırabilir.
Stres Yönetimi: Stres, hormon dengesizliÄŸine neden olabilir. Meditasyon, yoga ve diÄŸer gevÅŸeme teknikleri, stresle baÅŸa çıkmada yardımcı olabilir.
Düzenli SaÄŸlık Kontrolleri: Hormonal dengesizlikleri tespit etmek için düzenli saÄŸlık kontrolleri yaptırmak önemlidir.
​​​
Sonuç
Aşırı tüylenme (hirsutizm), kadınların yaÅŸam kalitesini olumsuz etkileyebilen yaygın bir durumdur. Hormonal dengesizlikler, genetik ve çevresel faktörler hirsutizme neden olabilir. DoÄŸru tanı ve tedavi ile bu durum yönetilebilir. Kadınların saÄŸlıklı bir yaÅŸam tarzı benimsemeleri, hormonal dengeyi korumalarına ve aşırı tüylenme ile baÅŸa çıkmalarına yardımcı olabilir. Hirsutizm sorunu yaÅŸayan bireylerin, durumlarını deÄŸerlendirmek ve uygun tedavi seçeneklerini bulmak için bir saÄŸlık profesyoneline baÅŸvurması önemlidir.