Diyabet ve Covid 19

Pandemi ortamı içerisinde olduğumuz şu günlerde coronavirüs enfeksiyonunun kronik hastalığı olan ve 65 yaş üstü insanlarda daha ağır seyredebileceğini biliyoruz. Coronavirüs hastalarının yaklaşık %10’unu diyabet hastaları oluşturmaktadır. Covid-19 diyabetiklerde daha ağır seyretmekte, glisemik kontrolü bozmakta, diyabet (DM) ise Covid-19 salgınını olumsuz etkilemektedir. Dolayısıyla diyabetli hastaların pandemi sürecinde dikkat etmesi gereken bazı durumlar mevcut.

Diyabet hastalarında covid enfeksiyonu sırasında şeker dalgalanmaları olabilir. Bunun nedenleri;

• Düzensiz beslenme, azalmış egzersiz ve sindirim sistemindeki rahatsızlık dolayısıyla

• Enfeksiyon ve stres hali şeker yükselmesine neden olan kortizon gibi stres hormonlarının artışı ile ilişkili olabilir

• Korku, anksiyete ve gerilim şeker düzeylerini bozabilir.

• İzolasyon odalarındaki standart olmayan tedaviler ve tedavilere ara verilmesi şeker düzeylerini bozabilir

Diyabet hastaları nelere dikkat etmeli?

 Sağlıklı yiyecekler tüketilmeli, daha önce sizin için yapılan bireysel diyet önerilerine uyulmalı.

 Yeterli sıvı tüketilmeli. En az 8-10 bardak su içilmeli.

 İlaçlarınızı ihmal edilmemeli. Evde yedek ilaç, gıda bulundurulmalı.

 Evde daha fazla zaman geçirildiği için aktif kalmanın, egzersiz yapmanın yeni yolları bulmaya çalışılmalı, ev içinde adım sayısı arttırılmalı.

 Uyku ihmal edilmemeli.

 İlaçlarınız ihmal etmeyin. Evde gerekirse yedek ilaç bulundurun

 Yeterli protein alınmalı. Haftada 1-2 kez kırmızı et, haftada 2-3 kez tavuk, haftada 1-2 kez balık tüketin.

 Sebze, meyve, kurubaklagiller, yağlı tohumlar, tam tahıllar ve süt, yoğurt, yumurta, et, balık tüketin

 Yüksek yağ ve tuz içeren işlenmiş et ürünlerinden kaçının.

 Kek, kurabiye, çikolata gibi atıştırmalıklar yerine glisemik indeksi düşük taze meyveleri tercih edin. (Bu meyveler; yeşil elma, armut, ayva, kuru kayısı, nar, vişne, erik yeşil, çilek, şeftali)

 Tuz ve şekerle işlenmiş paket gıdaları tüketmeyin

 Posalı, lifli besinler bağırsak sistemi için gereklidir

 A vitamini içeren lahana, havuç, kuru kayısı, brokoli, ıspanak, yumurta sarısı, bal kabağı gibi gıdalar tüketilmeli

 C vitamini: Bağışıklık sisteminin pek çok bölümünde görevi bulunmaktadır. Yeşil sebze ve meyvelerde olamakla beraber turunçgillerde de yeterince bulunur.

 D vitamini: Hem doğal hem de kazanılmış immün yanıtın düzenlenmesinde önemli rol oynar. D vitamin düzeyleri normal olan hastaların Covid enfeksiyonunu daha kolay atlattıkları son çalışmalarda ortaya konmuştur. O yüzden D vitamin düzeyleri özellikle diyabetik hastalarda takip edilmeli ve eksikliğinde yerine konmalıdır.

 B6 ve B12 vitaminleri ve folat, antiviral savunmada önemli olabilecek doğal öldürücü hücrelerin aktivasyonunda rol alır. Diyabetli hastalarda özellikle kullanılan bazı diyabet ilaçlarına bağlı olarak B12 vitamini eksikliği görülebilir. Ve takviyesi gerekebilir.

Covid 19 geçiren diyabet hastaları ne yapmalı?

• Covid 19 geçiren diyabetli hastaların riski diğer bireylere göre daha yüksektir.

• Eğer kliniği ağırsa, > 65 yaş ise ve hastanın kalp hastalığı, hipertansiyon, böbrek hastalığı gibi ek hastalıkları varsa mutlaka yataklı bir sağlık merkezine başvurmalı

• Covid 19 enfeksiyonu olduğunu öğrenen bir diyabetli kullandığı ilaçların uygunluğu açısından onu takip eden hekimi ile görüşmeli ve ilaçları kullanıma uygun mu sormalıdır.

• Covid 19 sırasında kullanılan bazı ilaçlar diyabeti ağırlaştırabilir. Ve kan şekeri düzenini bozabilir. Böyle bir durumda mutlaka hekimi ile hasta bağlantıya geçmelidir.

• Hastalık seyri sırasında iyi giden kliniğin bozulması halinde mutlaka hastaneye başvurulmalıdır.

• Hastalık seyri sırasında kısa süreli tedavi değişiklikleri, gerekirse insülin tedavisi kullanılabilir. Bu konuda endişe etmeye gerek yoktur. Takip eden hekim hastalığın düzelmesi halinde eski tedaviye geri dönecektir.

Rutin önerilere ek olarak;

1. Kan şekeri düzeyleri mümkünse evde glukometre (şeker ölçüm aleti) ile daha yakın takip edilmeli(self-monitorizasyon),

2. Bütün diyabet hastaları mutlaka covid 19 için önerilerin aşıları tam zamanında olmalıdır. Aşının tekrar zamanı geldiğinde hatırlatma dozunu yaptırmalılardır.

3. Düzenli ve dengeli beslenme, yeterli sıvı ve protein alınması önemlidir. Mine-ral ve vitamin eksikleri var ise düzeltilmelidir,

4. Egzersizin immüniteyi artırdığı gösterilmiştir, evde egzersiz programları önerilmelidir,

5. Grip ve zatürre aşıları ikincil enfeksiyonları azaltmak için önemlidir.

Covid 19 enfeksiyonu sonrası hasta ne yapmalıdır?

• Diyabet hastası covid enfeksiyonunun iyileşmesini takiben diyabet kontrolü için hekimine başvurmalıdır.

• Kaybettiği enerjiyi geri kazanmak için egzersiz, yüryüş yapıp kasların tekrar güçlenmesini sağlamalıdır.

• Diğer sistemlerle ilgili rutin kontrolleri için de hekime başvurmalıdır.

• Covid geçirenlerde gereken aşılanma zamanında aşılarını olmaya devam etmelidir.