Diyabet Hastaları Kış Aylarında Nelere Dikkat Etmeli?

Diyabet, pankreasın kan şekerini düzenleyen bir hormon olan insülini yeterince üretmesi ya da üretilen insülini kullanamaması ile kandaki şeker düzeyinin yükselmesi şeklinde özetlenebilir. Dışarıdan aldığımız besinleri bağırsaklarda parçalanarak hücrelerin ihtiyaç duyduğu glikoza dönüşürler. Glikoz, kana geçerek hücrelere iletilir. Kan şekerini düzenleyen insülin hormonu yardımıyla da hücrelerin içine geçer. İnsülin hormonu yetersiz ise ya da görevini yapmıyor hücrelere ihtiyaç duyduğu glikoz iletilemez. Bu durumda kanda glikoz miktarı artar ve kişi diyabet hastası olur.

Temel olarak 2 çeşit diyabet vardır fakat diyabet öncesi dönem, Tip 1 diyabet, Tip 2 diyabet, gebelik diyabeti, çocukluk çağı diyabeti şeklinde farklı sınıflandırmalar da yapılabilir. Tip 2 diyabet ise toplumda daha çok görülmekte ve hastaların yaklaşık %90’ının oluşturmaktadır. Tip 2 diyabet daha çok genetik faktörlerin hazırladığı insülin direncinin hastaların çok büyük bir kısmında yer aldığı ama bunun yanı sıra insülin salgılama bozukluğunun da iştirak ettiği bir diyabet formudur. Tip 2 diyabetlilerin %80’i şişmandır. Bu bağlamda Tip 2 diyabete yol açan önemli nedenlerden biri şişmanlıktır.

Diyabet hastaları kış aylarında bazı hususlarda dikkatli olmalıdır. Öncelikle İnsan vücudu kış aylarında vücut ısısını koruyabilmek için metabolizmasını yavaşlatır, bu da kan şekeri ayarının bozulmasında bir etkendir. Gene kış aylarında günlerin kısalması, aktivitenin yaz aylarına oranla daha az olması metabolizmayı yavaşlatması yanında kalori harcamasını da azaltır. ve hastalar kilo almaya daha yatkın hale gelir. Kışın evde daha uzun süre kalmak daha çok ve daha kalorili besinlerin tüketilmesine neden olabilir. Karbonhidrat ağırlıklı beslenme ve özellikle portakal, mandalina gibi turunçgiller fazla tüketilir. Ölçülü yenildiklerinde vitamin ve enerji deposu olan bu meyveler fazla tüketildiğinde kan şekerinin ayarını bozabilir. dolayısıyla bu tip gıdalarında fruktoz şekeri ihtiva ettiği ve kan şekerinde artışa neden olacağı bilinmeli ve yenme oranları doktor tavsiyesi ile olmalıdır.

Diyabetik hastalar maalesef enfeksiyon etkenlerine karşı normal insanlarda daha yatkındır. Soğuk ve kuru hava, düşük nem, rüzgar cildin kurumasına ve çatlamasına neden olabilir. Çatlaklar, derideki açıklıklar, enfeksiyonlara yol açabilecek bakterilerin girmesine izin verebilir. Dolayısıyla diyabetli kişilerde bağışıklık sistemlerinin nispeten zayıf olmasını da göz önüne aldığımızda enfeksiyona yakalanma olasılığı ciddi artış gösterir. Bu nedenle cildinizi korumak, çatlaklara ve tahrişe yol açabilecek cilt kuruluğunu önlemek önemlidir. Ayrıca cildinizi sıcak tutmak, iyi bir diyabet öz bakımını uygulamaya devam etmenizi sağlayabilir. Bunu önlemek için vücudunuz ve cildiniz iyi nemlendiğinde emin olmak gerekir. yeterli su alınmalı ve vücut susuz bırakılmamalıdır. Banyodan sonra cilt henüz nemini kaybetmeden losyon, nemlendirici vb. kullanmayı ihmal edilmemeli. Ancak ayak parmaklarınız ve genital bölgelere yoğun nemlendirici kullanmaktan kaçınılmalı, cildin kıvrımları arasındaki aşırı nem, mantar enfeksiyonları için en uygun zemindir. Mantar enfeksiyonu da bakterilerin vücuda girmesi ve yayılması ve çok daha ciddi yara enfeksiyonları oluşumu için etkendir.

Diyabet hastalarında sinir uçları etkilendiğinde ve nöropati dediğimiz tablo geliştiğinde şiddetli ağrıların yanı sıra bu hastalarda his kaybıyla sonuçlanan ve his kaybının yarattığı olumsuzluklarla birlikte ayak yaralarına ve bu ayak yaralarının yol açtığı tedavi edilemez ülserlerin neticesinde ekstremite kaybı yani parmak, bacak, ayak problemleri nedeniyle amputasyona varan kayıplara, kesilmelere yol açan olumsuzluklara rastlamak mümkün olabiliyor.

Ağır nöropatisi olan hastalar ileri his kaybı yaşayabilirler. Kış aylarında evlerinde ısınmak için soba ve benzeri aletleri kullanan hastalar ayaklarını sobanın önünde ısınmak amacıyla uzattıklarında veya sobanın üstünde ellerini ısıtmaya çalıştıklarında fark etmeden ciddi yanıklar yaşayabilir. Gene bu aylarda banyo sırasında fark etmeden çok sıcak suya maruz kalıp çeşitli yanıklar yaşayabilirler. Üşüyen ayakları ısıtmak için soba, kalorifer, gibi ısıtıcılara yaklaştırılmamalı Kışın; rahat kesimli, ortopedik tabanlı, iç astarlı ayakkabı ve yumuşak, sıkmayan çorap giyilmelidir. Ayaklar her gün yıkanıp, herhangi bir yara ya da renk değişikliği var mı diye kontrol edilmelidir. Soğuk ve rüzgârdan korunmak için eldiven kullanmaya özen gösterilmeli , ancak nefes alamayan deri gibi eldivenlerden kaçınılmalı.

Sıcak su cildi kurutabilir. Kuru cilt çatlamaya daha yatkındır ve cildi tahriş ederek ve kaşınmasına neden olabilir. Bunun yerine ılık su ile duş alabilirsiniz. Ayrıca sinir hasarı veya zayıf dolaşımınız varsa suya temas etmeden önce suyun çok sıcak olmadığından emin olmalısınız.

Diyabet hastalarının kış aylarında dikkat etmesi gereken bir diğer konu ise aşılanma. Diyabet hastaları maalesef enfeksiyon oluşumuna yatkın bireyler. hem viral hem bakteriyel enfeksiyonlar hem daha sık görülür hem de daha ağır geçebilir. bu nedenle kış ayları başlamadan mevsimin influenza aşılarının yapılması gerekir. Ayrıca Covid salgını dolayısıyla covid aşıları da vakitleri geldiğinde yapılmalıdır. bu hastalarda zatürre açısından da dikkatli olunmalı ve zatürre aşıları yapılmalıdır.

Kış aylarında da hem beslenmeye hem de egzersize dikkat edilmeli. Yeşil yapraklı mevsim sebzeleri ( ıspanak, pırasa, brokoli, pazı) ve salata tüketimi artırılmalı. vitamin ihtiyacı bu besinlerle de sağlanmalı. Mümkün olduğu kadar haftada 3 veya 4 defa en az 45 dk-1 saat süre ile yürüyüş gibi egzersizler yapılmalıdır.